Ataol Behramoğlu
Biographie
Ataol Behramoğlu est né à Çatalca (Istanbul) en 1942. Il finit ses études secondaires dans diverses villes de la Turquie où son père fut ingénieur agricole de l’Etat. En 1966, il termine le département de langue et de la littérature russe à l’Université d’ Ankara. En 1965, il publie son premier recueil de poèmes et en 1966, sa première traduction de littérature russe: l’Ivanov d’ Antoine Tchekhov. Son deuxième recueil de poèmes édité sous le titre de Bir Gün Mutlaka (Un Jour Certainement) se situe entre la tradition poétique réaliste et les oeuvres avant-garde de la nouvelle poésie turque ; cette tradition poétique réaliste s’identifiant au nom de Nazım Hikmet et étant inspirée en premier lieu par le surréalisme français, Apollinaire, T.S. Eliot, etc. et les différentes sources du modernisme européen.
En 1970, il devient un des fondateurs de la revue Halkın Dostları (Les Amis du peuple), considérée comme le porte-parole de cette génération. La même année, il entreprend un voyage à l’étranger qui durera quatre ans. Après quelques mois de séjour à Londres, il prend part à Paris aux travaux de la fondation du “Théâtre de Liberté” et écrit (sous le pseudonyme V. Sinan) des textes pour la première représentation : Légendes à venir. Durant ce séjour à Paris, certains de ses poèmes sont édités dans les revues “Les Lettres Françaises “, sous la direction d’Aragon, et “Action Poétique”. Sa première rencontre personnelle avec Pablo Neruda date de cette période. En 1973-74, il entreprend un travail de maîtrise sur la littérature russe à l’Université d’État de Moscou et publie en Turquie ses traductions de Pouchkine et de Gorki.
En 1974, il retourne en Turquie et commence son poste de dramaturge au Théâtre de la ville d’Istanbul. Il fonde la revue “Militan”, une des publications importantes de la littérature turque réaliste et moderniste. Il édite ses recueils de poèmes dont chacun se place entre les oeuvres importantes de la poésie turque moderne, entre autres: Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga Şiirleri (Poèmes de voyages, nostalgie, courage et lutte) ,1974; Kuşatmada (Assiégé) ,1978; Mustafa Suphi Destanı (l’Épopée de Mustafa Suphi) ,1979; Dörtlükler (Les Quatrains) ,1980 et İyi Bir Yurttaş Aranıyor (On cherche un bon citoyen), ouvrage mis en scène, genre poésie cabaret, 1981. La même année, un choix de ses poèmes est édité et réédité plusieurs fois de suite en Grèce, la traduction grecque en étant entreprise par l’aimable intervention de son ami Yannis Rítsos, un de plus grands poètes du 20éme siècle. En 1982, arrêté durant la période qui suit le coup d’état militaire en tant qu’un des fondateurs de l’Association Turque pour la Paix (Türkiye Barış Derneği) il fut libéré après 10 mois de détention avec plusieurs autres intellectuels turcs. Toujours en 1982, il se voit décerner le prix international Lotus de littérature de l’Association des Écrivains Afro-Asiatiques. En 1983, il publie ses traductions des poèmes de M. Lermontov. Condamné par contumace à 8 ans de prison après sa libération, pour le même procès, il quitte son pays clandestinement pour aller à Paris où il restera 6 ans avec sa femme et ses enfants. A la capitale française, il participe aux travaux de l’INALCO, attaché à la Sorbonne II et au “Centre de Poétique Comparée” il obtient le DEA avec ses études sur Nazım Hikmet et V. Maïakovski (1985). La même année, il publie en Allemagne ses recueils de poèmes Kızıma Mektuplar (Lettres à ma fille) et Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (La Turquie, mon pays triste, mon beau pays).
En 1986, il commence à publier en français Anka, revue de la littérature turque, avec la subvention du Centre National de Lettres. Mustafa Suphi Destanı (l’Épopée de Mustafa Suphi) fut mise en scène comme une représentation musicale dans plusieurs villes européennes, notamment à Paris, Amsterdam et Berlin. En 1986-87, il publie son ouvrage réunissant ses articles sur la théorie poétique, intitulé Yaşayan Bir Şiir (Une Poésie Vivante) et les ouvrages suivants: Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi (La Grande Anthologie de La Poésie Turque du Dernier Siècle), Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi (l’Anthologie de La Poésie Russe Moderne) suivis de trois recueils de poèmes. Pendant cette période de sa vie d’exil et au cours des réunions organisées en France et en d’autres pays européens il récite ses poèmes et à travers ses discours il continue sa lutte pour la démocratie turque.
Après son acquittement et le retour de la Turquie au système démocratique parlementaire, il rentre dans son pays en 1989. La même année, il publie plusieurs ouvrages, entre autres: Mekanik Gözyaşları (Les Larmes Mécaniques), réunissant ses écrits sur la théorie de l’art et de la littérature et İki Ateş Arasında (Entre Deux Feux), contenant ses écrits et ses impressions de ses années d’exil. En 1992, son ouvrage Mutlu Ol Nazım (Nazım, sois heureux) composé de souvenirs de V. Tulyakova et de poèmes de Nazım Hikmet fut représenté en Turquie et en Allemagne. En 1993, son ouvrage intitulé Lozan (Lausanne) fut mis en scène par le Théâtre d’État à Istanbul et à Antalya comme une représentation musicale documentaire. En 1995, il fut élu président du Syndicat des Ecrivains de Turquie pour 4 ans.
Depuis 1995, il enseigne comme maître de conférences au département de langue et de littérature russes de l’Université d’Istanbul et collabore au quotidien Cumhuriyet à titre de rédacteur politique et artistique. Ses différents poèmes édités en trois volumes en 1990 furent suivis des ouvrages intitulés: Sarin Dili, Ana Dili ( Le Langage Poétique et La Langue Maternelle),1985; Başka Gökler Altında (Sous d’Autres Cieux), 1996; Sevgilimsin (Tu es ma bien-aimée), (poèmes)1993; Aşk İki Kişiliktir (L’Amour est pour deux personnes) (poèmes),1999; Yeni Aşka Gazel (Ode pour un nouvel amour) (poèmes),2002; Rus Edebiyatı Yazıları (La Littérature Russe), 2001; Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği (Le Réalisme de Pouchkine dans la Littérature Russe), 2001. La traduction de ses poèmes par des traducteurs connus (entre autres, le professeur américain W. Andrew, Turcologue et chercheur de la littérature turque renommé) en principales langues mondiales et leur publication dans une large mesure dans les médias écrits et électroniques lui valent une popularité. Ataol Behramoğlu par son identité de poète, d’écrivain et d’intellectuel se classe parmi les personnages d’avant-garde de son pays.
Ses poèmes à lire et à écouter
Bibliographie
Poèmes :
• Bir Ermeni General (1965)
• Bir Gün Mutlaka (1970)
• Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974)
• Ne Yağmur… Ne Şiirler… (1976)
• Kuşatmada (1978)
• Mustafa Suphi Destanı (1979)
• Dörtlükler (1983)
• İyi Bir Yurttaş Aranıyor (1983) (Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından oyunlaştırılmıştır.)
• Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985)
• Kızıma Mektuplar (1985)
• Şiirler 1959-1982 (1983)
• Eski Nisan (1987)
• Bebeklerin Ulusu Yok(1988)
• Bir Gün Mutlaka-Toplu Şiirler I(1991)
• Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var-Toplu Şiirler II (1991)
• Kızıma Mektuplar- Toplu Şiirler III(1992)
• Sevgilimsin (1993)
• Aşk İki Kişiliktir(1999)
• Yeni Aşka Gazel(2002)
• İki Ağıt(2007)
• Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar (2008)
• Okyanusla İlk Karşılaşma(2008)
• Hayata Uzun Veda(2008)
• Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar (2008)
Essais :
• Yaşayan Bir Şiir (1986),eklerle yeni basım 2007
• Şiirin Dili-Anadil (1995),eklerle yeni basım 2007
• Utanıyorum (1996)
• Mekanik Gözyaşları (1997)
• Nazım’a Bir Güz Çelengi (1997),eklerle yeni basım: Nazım Hikmet-Tabu ve Efsane(2008)
• İki Ateş Arasında (1998)
• Kimliğim İnsan(1999)
• Başka Bir Açı(2000)
• Gerçeklik Duygusunun Kaybolması(2001)
• Rus Edebiyatı Yazıları (2001)
• Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği(2001)
• Kendin Olmak ya da Olmamak(2003)
• Yeni Ortaçağın Saldırısı (2004)
• Biriciktir Aşk(2005)
• Rus Edebiyatının Öğrettiği(2008)
• Sivil Darbe(2009)
• Benim Prens Adalarım(2010)
Mémoires
• Aziz Nesinli Fotoğraflar (1995) / Yeni Basım « Aziz Nesin’li Anılar » (2008)
Voyages
• Başka Gökler Altında (1996),eklerle yeni basım 2010
• Yurdu Teninde Duymak(2008)
Thèâtre
• Lozan(1993)
Lettres
• Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar(Lettres avec İ.Özel,1995)
• Şiirin Kanadında Mektuplar(Lettres avec M.Demirtaş,1997)
Littérature pour enfants
• Yiğitler Yiğiti ve Uçan At Masalı(şiir-masal)
• Dünya Halk Masalları(traduction-adaptation)
• Düşler Kuruyorum (kitapta bölüm)
• M.Zoşçenko-Lastik Papuçlar(traduction)
Anthologie
• Anthologie de la Poèsie Turque, (2 cilt,1987, eklerle yeni basım
• Anthologie de la Poésie Mondiale ( 4 cilt,1997 Ataol Behramoğlu-Özdemir İnce)
• Antholgie de la Poésie Contemporaine Bulgare (1983,Özdemir İnce-Ataol Behramoğlu, eklerle yeni basım 2008)
• Anthologie de la Poésie contemporaine Russe (eklerle yeni basım, 2008)
• Uçur Diye, Ey Aşk(Tematik Aşk Şiirleri,2007)
Traduction
• Anton Çehov-Büyük Oyunlar(İvanov-Orman Cini-Vanya Dayı-Martı-Üç Kızkardeş-Vişne Bahçesi)
• Aleksandr Puşkin-Bütün Öyküler,Bütün Romanlar
• Aleksandr Puşkin-Seviyordum Sizi(şiirler)
• Maksim Gorki-Yaşanmış Hikâyeler
• İvan Turgenev-Arefe
• Mihail Lermontov-Hançer(şiirler)
• Jose Marti-Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim(şiirler)
• E.Babayev-Nâzım Hikmet
• V.Tulyakova-Nâzımla Son Söyleşimiz
• A.Fevralski-Nâzım’dan Anılar
• S.Viladimirov,D.Moldvaski-Mayakovski
• A.M.Şamsuddinov-Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi
• Fyodor Dostoyevski-Puşkin Üzerine Söylev
• G.D.Obiçkin-Lenin, Hayatı ve Mücadelesi
• Nazım Hikmet-Kadınların İsyanı (oyun), Yalancı Tanık (oyun), Aynı Mahalleden İki Kişi (senaryo)
Son site internet: http://www.ataolbehramoglu.com.tr/
Yaşamöyküsü
Çatalca’da doğdu. İlkokul eğitimini Kars ve Çankırı’da, orta ve lise eğitimini Çankırı’da tamamladı. 1966’da Ankara Üniversitesi DTCF Rus Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdi. . 1969’da yayınlanan “Bir Gün Mutlaka” adlı şiir kitabı ile kuşağının öncü bir şairi olarak kabul edildi.. 1970-74 yıllarında yaşamını Paris,Londra ve Moskova’da sürdürerek dil ve edebiyat konularında çalıştı. Moskova Devlet Üniversitesinde Rus edebiyatı üzerine lisans üstü bir çalışma yaptı. Yurt dışında bulunduğu sırada İstanbul’da “Yolculuk, Özlem, Cesaret ve Kavga Şiirleri” adlı şiir kitabı yayınlandı. Ülkeye dönüşünde kardeşi Nihat Behram’la edebiyatta yeni toplumcu-gerçekçi anlayışı yansıtan “Militan”dergisini çıkardı. İstanbul Şehir Tiyatrolarında dramaturg olarak görev yaptı. 1960’lı ve 70’li yıllarda başladığı çeviri çalışmalarını sürdürerek Rus edebiyatından Lermontov, Puşkin, Gorki, Çehov gibi şair ve yazarların yapıtlarını dilimize çevirdi.
70 yıllarda yayınlanan “Ne Yağmur…Ne Şiirler”, “Kuşatmada”, “Dörtlükler”, “Mustafa Suphi Destanı” gibi şiir kitaplarıyla çağdaş Türk şiirinin önemli temsilcileri arasında yer alan Behramoğlu 1982 yılında askeri cunta yönetimince Türkiye Barış Derneğine karşı açılan dava nedeniyle tutuklanarak on ay cezaevinde kaldı. Cezaevinde bulunduğu sırada kendisine Asya-Afrika Yazarlar Birliğinin Uluslararası Lotus Edebiyat Büyük Ödülü verildi. 1985-86 yıllarında Paris- Sorbonne üniversitesinde Rus edebiyatı ve karşılaştırmalı edebiyat konularında lisans üstü bir çalışma yaparak D.E.A. derecesi alan Ataol Behramoğlu Paris’te “Anka” adlı Türkçe-Fransızca edebiyat dergisini kurup yönetti. 1989’a kadar sürecek bu ikinci yurt dışı döneminde, Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkedeki toplantılarda şiirlerini okudu, konferanslar verdi..
Ülkeye dönüşünde iki dönem Türkiye Yazarlar Sendikası genel başkanlığı görevini üstlendi. Şiir üzerine yazı ve denemelerini “Yaşayan Bir Şiir” ve“Şiirin Dili-Ana Dil”adlı kitaplarında topladı. “Lozan”adlı belgesel-müzikli oyunu 1993’te Devlet Tiyatrosu’nca sahnelendi. Çocuk edebiyatı, gezi, anı, deneme türlerinde çok sayıda yapıtı yayınlandı. 1992’de İstanbul Üniversitesinde başladığı Rus Dili ve Edebiyatı öğretim üyeliğini 2003’te aynı üniversitede doçent, 2009’da Beykent Üniversitesinde profesör olarak sürdürdü.
Şimdi İstanbul-Aydın Üniversitesi öğretim kadrosundadır. 2007’de Rusya Federasyonunun uluslar arası Puşkin Madalyası’yla ödüllendirilen ilk Türk şairi oldu. “Rus Edebiyatı Yazıları”, “Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği”, “Rus Edebiyatının Öğrettiği” adlı kitaplarının yanı sıra, 1995’ten günümüze “Cumhuriyet” gazetesindeki köşesinde yayınlanmakta olan makalelerini çok sayıda kitapta topladı. Yunanca, Macarca, Sırpça, Bulgarca, Azeri Türkçesi ve İngilizce’de kitap olarak yayınlanan şiirleri dünyanın belli başlı bütün dillerine çevrilerek dergi ve seçkilerde yer aldı. 1990’lı yıllardan günümüze tüm ülkeyi şiirlerini okuyarak ve konferanslar vererek dolaşmakta olan Behramoğlu, ünlü müzisyenlerin beste ve yorumlarıyla da milyonlara ulaşan dizeleri, öncü şair ve aydın kimliğiyle çağdaş edebiyatımızın en çok sevilen, ilgi ve beğeniyle izlenen şair ve yazarları arasında yer aldı.
Şiirlerini okumak ve dinlemek için tıklayın
Eserleri
Şiir
• Bir Ermeni General (1965)
• Bir Gün Mutlaka (1970)
• Yolculuk Özlem Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974)
• Ne Yağmur… Ne Şiirler… (1976)
• Kuşatmada (1978)
• Mustafa Suphi Destanı (1979)
• Dörtlükler (1983)
• İyi Bir Yurttaş Aranıyor (1983) (Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından oyunlaştırılmıştır.)
• Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum (1985)
• Kızıma Mektuplar (1985)
• Şiirler 1959-1982 (1983)
• Eski Nisan (1987)
• Bebeklerin Ulusu Yok(1988)
• Bir Gün Mutlaka-Toplu Şiirler I(1991)
• Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var-Toplu Şiirler II (1991)
• Kızıma Mektuplar- Toplu Şiirler III(1992)
• Sevgilimsin (1993)
• Aşk İki Kişiliktir(1999)
• Yeni Aşka Gazel(2002)
• İki Ağıt(2007)
• Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar (2008)
• Okyanusla İlk Karşılaşma(2008)
• Hayata Uzun Veda(2008)
• Beyaz İpek Gibi Yağdı Kar (2008)
Deneme-İnceleme
• Yaşayan Bir Şiir (1986),eklerle yeni basım 2007
• Şiirin Dili-Anadil (1995),eklerle yeni basım 2007
• Utanıyorum (1996)
• Mekanik Gözyaşları (1997)
• Nazım’a Bir Güz Çelengi (1997),eklerle yeni basım: Nazım Hikmet-Tabu ve Efsane(2008)
• İki Ateş Arasında (1998)
• Kimliğim İnsan(1999)
• Başka Bir Açı(2000)
• Gerçeklik Duygusunun Kaybolması(2001)
• Rus Edebiyatı Yazıları (2001)
• Rus Edebiyatında Puşkin Gerçekçiliği(2001)
• Kendin Olmak ya da Olmamak(2003)
• Yeni Ortaçağın Saldırısı (2004)
• Biriciktir Aşk(2005)
• Rus Edebiyatının Öğrettiği(2008)
• Sivil Darbe(2009)
• Benim Prens Adalarım(2010)
Anı
• Aziz Nesinli Fotoğraflar (1995) / Yeni Basım « Aziz Nesin’li Anılar » (2008)
Gezi
• Başka Gökler Altında (1996),eklerle yeni basım 2010
• Yurdu Teninde Duymak(2008)
Oyun
• Lozan(1993)
Mektup
• Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar(İ.Özel’le mektupları,1995)
• Şiirin Kanadında Mektuplar(M.Demirtaş’la mektupları,1997)
Çocuk
• Yiğitler Yiğiti ve Uçan At Masalı(şiir-masal)
• Dünya Halk Masalları(çeviri-uyarlama)
• Düşler Kuruyorum (kitapta bölüm)
• M.Zoşçenko-Lastik Papuçlar(çeviri)
Antoloji
• Büyük Türk Şiiri Antolojisi (2 cilt,1987, eklerle yeni basım
• Dünya Şiiri Antolojisi ( 4 cilt,1997 Ataol Behramoğlu-Özdemir İnce)
• Çağdaş Bulgar Şiiri Antolojisi(1983,Özdemir İnce-Ataol Behramoğlu, eklerle yeni basım 2008)
• Çağdaş Rus Şiiri Antolojisi(eklerle yeni basım, 2008)
• Uçur Diye, Ey Aşk(Tematik Aşk Şiirleri,2007)
Çeviri
• Anton Çehov-Büyük Oyunlar(İvanov-Orman Cini-Vanya Dayı-Martı-Üç Kızkardeş-Vişne Bahçesi)
• Aleksandr Puşkin-Bütün Öyküler,Bütün Romanlar
• Aleksandr Puşkin-Seviyordum Sizi(şiirler)
• Maksim Gorki-Yaşanmış Hikâyeler
• İvan Turgenev-Arefe
• Mihail Lermontov-Hançer(şiirler)
• Jose Marti-Göklerde Eriyip Gitmek İsterdim(şiirler)
• E.Babayev-Nâzım Hikmet
• V.Tulyakova-Nâzımla Son Söyleşimiz
• A.Fevralski-Nâzım’dan Anılar
• S.Viladimirov,D.Moldvaski-Mayakovski
• A.M.Şamsuddinov-Türkiye Ulusal Kurtuluş Savaşı Tarihi
• Fyodor Dostoyevski-Puşkin Üzerine Söylev
• G.D.Obiçkin-Lenin, Hayatı ve Mücadelesi
• Nazım Hikmet-Kadınların İsyanı (oyun), Yalancı Tanık (oyun), Aynı Mahalleden İki Kişi (senaryo)
Internet sitesi: http://www.ataolbehramoglu.com.tr/